„Znalezione – nie kradzione” – czy aby na pewno?

Każdy z nas przynajmniej raz w życiu coś zgubił, a znalezienie cudzej rzeczy może budzić wątpliwości, jak należy postąpić. Zasady postępowania w takich sytuacjach określają przepisy kodeksu cywilnego oraz ustawa z dnia 20 lutego 2015 r. o rzeczach znalezionych. To, jakie kroki powinien podjąć znalazca, zależy od rodzaju rzeczy, miejsca znalezienia oraz możliwości zidentyfikowania właściciela.


Postępowanie w przypadku znalezienia rzeczy

Jeśli właściciel jest znany

Znalazca powinien niezwłocznie powiadomić właściciela o znalezieniu rzeczy i wezwać go do odbioru.

Jeśli właściciel nie jest znany

W takich sytuacjach należy:

  1. Powiadomić starostę właściwego dla miejsca zamieszkania znalazcy lub miejsca znalezienia rzeczy.
  2. Przekazać przedmioty szczególnego rodzaju, takie jak:
  • Pieniądze powyżej 100 zł, papiery wartościowe, kosztowności, rzeczy o wartości historycznej, naukowej lub artystycznej, które muszą trafić do starosty.
  • Broń, amunicję, materiały wybuchowe, dokumenty (np. dowód osobisty, paszport) – te należy przekazać Policji.

Rzeczy znalezione w budynkach lub środkach transportu publicznego

Przedmioty takie powinny być przekazane zarządcy budynku lub środka transportu. Jeśli właściciel nie zgłosi się po odbiór w ciągu 3 dni, zarządca ma obowiązek przekazać rzecz staroście.

W przypadku trudności z przechowywaniem rzeczy

Jeśli przechowywanie rzeczy wiąże się z dużymi kosztami lub ryzykiem jej pogorszenia, znalazca może poinformować właściciela, starostę lub zarządcę o miejscu, w którym się znajduje.


Przejście własności rzeczy na znalazcę

Zgodnie z art. 187 kodeksu cywilnego:

  • Rzecz znaleziona, która nie zostanie odebrana przez uprawnionego w ciągu roku od wezwania do odbioru lub dwóch lat od dnia znalezienia (gdy wezwanie nie było możliwe), staje się własnością znalazcy, pod warunkiem dopełnienia przez niego wszystkich obowiązków.
  • Wyjątkiem są zabytki i materiały archiwalne, które nie mogą przejść na własność znalazcy.

Odpowiedzialność za przywłaszczenie rzeczy

Zatrzymanie rzeczy znalezionej dla siebie może prowadzić do poważnych konsekwencji:

  • Przestępstwo przywłaszczenia (art. 284 § 3 kodeksu karnego): kara grzywny, ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności do roku.
  • Aby przypisać odpowiedzialność karną, znalazca musi włączyć rzecz do swojego majątku i traktować ją jak własną.

Brak zgłoszenia znalezienia jako wykroczenie

Niepowiadomienie o znalezieniu rzeczy, nawet bez zamiaru przywłaszczenia, może skutkować odpowiedzialnością wykroczeniową na podstawie art. 125 kodeksu wykroczeń:

  • Kara grzywny do 500 zł lub kara nagany.
  • Przepisy wymagają podjęcia działań „właściwych” w celu poszukiwania właściciela, takich jak ogłoszenie w prasie lub kontakt z osobą wskazaną w dokumentach.

Czy można zatrzymać rzecz uznaną za niczyją?

Jeżeli rzecz została porzucona przez właściciela z zamiarem wyzbycia się własności, znalazca może ją nabyć w wyniku objęcia w posiadanie samoistne (art. 180–181 kodeksu cywilnego). Ważne jest jednak, by miał pewność, że rzecz została celowo porzucona.


Podsumowanie

Hasło „znalezione – nie kradzione” jest niezgodne z rzeczywistością prawną. Znalazca rzeczy ma jasno określone obowiązki, a ich niewykonanie może prowadzić do odpowiedzialności karnej lub wykroczeniowej. W razie wątpliwości najlepiej zgłosić sprawę do odpowiedniego organu, co pozwala uniknąć ryzyka prawnego.